Podatek od czynności cywilnoprawnych

Podatek od czynności cywilnoprawnych regulowany jest ustawą z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają:

1. Następujące czynności cywilnoprawne:
   • umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
   • umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
   • umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
   • umowy dożywocia,
   • umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
   • ustanowienie hipoteki,
   • ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
   • umowy depozytu nieprawidłowego,
   • umowy spółki.
2. Zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 ustawy.
3. Orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Podstawę opodatkowania od czynności cywilnoprawnych stanowi:

1. Przy umowie sprzedaży – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego.
2. Przy umowie zamiany:
   • lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu – różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,
   • w pozostałych przypadkach – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek.
3. Przy umowie darowizny – wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego.
4. Przy umowie dożywocia – wartość rynkowa nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego.
5. Przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.
6. Przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności – wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione.
7. Przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – kwota lub wartość pożyczki albo depozytu.
8. Przy umowie spółki:
   • przy zawarciu umowy – wartość wkładów do spółki osobowej albo wartość kapitału zakładowego,
   • przy wniesieniu lub podwyższeniu wkładów do spółki osobowej albo podwyższeniu kapitału zakładowego – wartość wkładów powiększających majątek spółki osobowej albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy,
   • przy dopłatach – kwota dopłat,
   • przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania – roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4 % wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania,
   • przy przekształceniu lub łączeniu spółek – wartość wkładów do spółki osobowej powstałej w wyniku przekształcenia albo wartość kapitału zakładowego spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia lub połączenia,
   • przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby – wartość kapitału zakładowego.
9. Przy ustanowieniu hipoteki – kwota zabezpieczonej wierzytelności.

Stawki podatku od czynności cywilnoprawnych wynoszą:

1. Od umowy sprzedaży, zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:
   • nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – 2%,
   • innych praw majątkowych – 1%.
2. Od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego – 2% (z zastrzeżeniem wynikającym z ustawy).
3. Od ustanowienia hipoteki:
   • na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – od kwoty zabezpieczonej wierzytelności  0,1 %,
   • na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej  19 zł.
4. Od umowy spółki – 0,5%.

Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Jeżeli podatnik nie określił wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny organu podatkowego, wartości rynkowej, organ ten wezwie podatnika do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny.

Jeżeli podatnik, pomimo wezwania, o którym mowa powyżej nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez podatnika, koszty opinii ponosi podatnik.